Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật vừa xuất bản và phát hành cuốn hồi ký "Nhìn lại quá khứ: Tấn thảm kịch và những bài học về Việt Nam" của cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert S. McNamara bằng tiếng Việt.
Năm 1995, khi nước Mỹ vẫn còn chia rẽ sâu sắc về cuộc chiến tranh Việt Nam, Robert S. McNamara - cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ (dưới thời Tổng thống Kennedy và Johnson) - đã có quyết định táo bạo - xuất bản hồi ký về cuộc chiến mà ông từng là kiến trúc sư chính.
Với 11 chương và phần phụ lục, cuốn hồi ký của McNamara tái hiện toàn cảnh sự can dự của Mỹ vào Việt Nam từ đầu thời Tổng thống Kennedy đến giai đoạn chiến tranh leo thang không thể kiểm soát. Bằng giọng văn vừa sắc lạnh như một báo cáo chính sách, vừa mang theo sức nặng của sự dằn vặt lương tri, McNamara không chỉ kể lại các sự kiện mà còn dũng cảm phân tích những sai lầm chiến lược, thừa nhận rằng nhiều quyết định của giới cầm quyền Mỹ đã dẫn đến hậu quả thảm khốc cho cả hai bên. Trong đó, tác giả đã nhấn mạnh rằng, những sai lầm trong chiến tranh không chỉ xuất phát từ việc thiếu thông tin mà còn do sự tự tin thái quá và thiếu hiểu biết về lịch sử, văn hóa, ý chí thống nhất đất nước của nhân dân Việt Nam.
Khi xuất bản lần đầu vào năm 1995, cuốn sách "Nhìn lại quá khứ: Tấn thảm kịch và những bài học về Việt Nam" đã gây ra những phản ứng trái chiều từ dư luận Mỹ. Một bộ phận đánh giá cao sự chân thành trong việc thừa nhận sai lầm của McNamara - điều hiếm thấy ở các chính trị gia Mỹ. Tuy nhiên, nhiều nhà phê bình cho rằng ông McNamara chưa thực sự đối diện với nỗi đau mà chiến tranh gây ra.
Dù vẫn còn nhiều tranh cãi, nhưng cuốn hồi ký của cựu Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ là tài liệu quý giá để hiểu rõ hơn về những quyết định đã định hình lịch sử Mỹ và Việt Nam trong thế kỷ XX. Đây không chỉ là tư liệu quí, giúp bạn đọc có thêm tài liệu nghiên cứu về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta mà còn mở ra một chương mới trong việc đối thoại lịch sử, góp phần làm sâu sắc thêm sự hiểu biết và lòng khoan dung giữa hai dân tộc, đồng thời nhắc nhở thế hệ hôm nay và mai sau về bài học đắt giá của quá khứ.
Hồng Nhật